“Luister naar de natuur en naar degenen die het land bewerken, voor de generaties die nog gaan komen”

Het Lab Toekomstige Generaties (LabTG) heeft zich in 2021 over de toekomst van werk in de kringlooplandbouw gebogen, en hoe deze manier van boeren kan bijdragen aan het behouden van landbouw en landbouwberoepen in Nederland voor toekomstige generaties.  Lees de Quickscan. Wat is de mooist mogelijke toekomst op dit vlak en hoe verwezenlijken we die? Welke randvoorwaarden gelden hiervoor en hoe kunnen deze bijdragen aan een duurzaam toekomstperspectief voor de boer en het boerenberoep? Samen met Texelse boeren heeft het Lab TG naar de toekomst gekeken. Op basis van die gesprekken en theoretisch onderzoek concludeert de Waarnemend Ombudspersoon voor Toekomstige Generaties (Ombudspersoon) dat kringlooplandbouw cruciaal is voor het behouden van landbouw en landbouwberoepen in Nederland. Daar komen echter wel randvoorwaarden bij die in acht moeten worden genomen door alle spelers in het veld. Om partijen hierbij een handje te helpen, heeft het Lab TG een tool ontwikkeld: de ‘Landbouw Toekomst Toets’. Deze kan worden ingezet door beleidsmakers, private partijen, natuurorganisaties en boeren bij elk besluit dat over een boerenbedrijf of de landbouwsector wordt genomen om het betreffende besluit op toekomstbestendigheid te toetsen.

Urgentie

Het huidige Nederlandse landbouwsysteem staat voor een enorme transitie. Op dezelfde weg doorgaan betekent een Nederland aan toekomstige generaties doorgeven dat qua natuur, bodemleven, biodiversiteit en waterkwaliteit op alle punten minder is dan toen we het kregen van onze voorouders. Voor veel boeren ontbreekt het aan toekomstperspectief. Het roer gaat steeds meer om en wel in duurzame richting. Deze transitie betekent dat het boerenberoep verandert. En heeft effect op de hele keten. Want we delen allen de wens dat er ook in de toekomst boeren in Nederland zullen zijn die bijdragen aan de economie en hun eigen levensonderhoud, als ook ons voedsel produceren en onze landschappen vormgeven. Dat betekent werk aan de winkel voor ons allemaal. 

Op weg naar de mooist mogelijke toekomst

De omslag naar een duurzame landbouw in Nederland vraagt samenwerking van alle spelers. En vertrouwen in elkaar. Innovatie en creativiteit spelen ook een rol. Want uiteindelijk willen we allemaal gezonde voeding, een mooi landschap en natuur.

De Ombudspersoon vraagt in zijn uitspraak aandacht voor dat kringlooplandbouw cruciaal is voor behouden van landbouw en landbouwberoepen in de toekomst en formuleert ook randvoorwaarden voor een geslaagde transitie naar een toekomstbestendige duurzame landbouw in Nederland. Ruimte bieden voor vernieuwend ondernemerschap; vertrouwen; bewustwording consument; eerlijke prijs; waardering voor de boer; economisch perspectief; gemeenschappelijk belang; samenwerking; integrale aanpak en maatwerk zijn kernwoorden die de Ombudspersoon hierbij gebruikt. Wil de landbouwtransitie slagen dan moet de overheid normen stellen die voor de lange termijn gelden; financiers, verpachters en verzekeraars zullen met de boeren moeten zoeken naar nieuwe en eerlijkere ondernemingsvormen; het bepalen van een reële prijs van boerenproducten ligt in de handen van de grote afnemers, coöperaties, supermarkten en de consument; natuurorganisaties moeten op basis van vertrouwen samenwerken met boerenbedrijven; en de boeren zelf moeten gaan innoveren met nieuwe gewassen, kringlooplandbouw, regeneratie van de bodem en biodiversiteit. Alleen wanneer alle spelers in vertrouwen met elkaar samenwerken, kan de landbouw, het boerenberoep en de natuur voor toekomstige generaties worden behouden. 

Toets Toekomstig Boeren   

Om alle betrokkenen – van ‘boer tot bord’ – hierbij te helpen, biedt het Lab TG de ‘Toets Toekomstig Boeren’ aan. Hiermee toetst men besluitvorming voor de landbouwsector aan zes randvoorwaarden: Boer, Boerenproduct, Bodem, Gezondheid, Geluk en Generaties van de toekomst. Alleen wanneer alle zes de randvoorwaarden is voldaan kunnen we het boerenberoep in de toekomst op een gezonde manier behouden. Dat is de basis voor onze voedselvoorziening en daarmee essentieel voor het welzijn van toekomstige generaties.