Werk is de as waar de economie om draait en speelt een fundamentele rol in het leven van mensen. Technologie speelt een grote rol op de arbeidsmarkt. Dit is positief te noemen, mits technologie met het juiste einddoel voor ogen – het bevorderen van inclusie op de arbeidsmarkt en daarmee het welzijn van huidige en toekomstige generaties – wordt ingezet. Het Lab Toekomstige Generaties onderzocht daarom de vraag hoe technologie zo kan worden ontworpen, dat deze bijdraagt aan een inclusieve arbeidsmarkt. Vandaag komt de Waarnemend Ombudspersoon voor Toekomstige Generaties, Jan van de Venis, met zijn uitspraak hierover. Kern conclusie van de uitspraak: technologie zal een sleutelrol spelen in de totstandkoming van een inclusieve arbeidsmarkt. Hiervoor is wel nodig dat diversiteit, inclusie en het bevorderen van het algemene welzijn als essentiële waarden bij de ontwikkeling en inzet van technologie worden erkend.
“Nieuwe technologie komt nu meestal als een positieve verrassing; iets wat we nog niet kenden en nieuwe mogelijkheden biedt. Om te waarborgen dat we het positieve uit technologie blijven halen, ook voor toekomstige generaties, is wel meer bewustzijn en regie nodig.
Laat je inspireren door ons ‘Stappenplan Toekomstgerichte Technologie’: samen en met technologie op weg naar meer inclusie op de arbeidsmarkt.”
– Jan van de Venis, Waarnemend Ombudspersoon voor Toekomstige Generaties
De uitspraak van de Waarnemend Ombudspersoon voor Toekomstige Generaties in de kwestie ‘Technologie en een Inclusieve Arbeidsmarkt’ bevat concrete aanbevelingen en take-aways gericht op de waarborging van het welzijn van toekomstige generaties. Een ‘Stappenplan Toekomstgerichte Technologie’ (bijlage) maakt hiervan onderdeel uit. Het doel van het stappenplan is om technologische innovatie op de arbeidsmarkt een wenselijke en beheersbare richting te geven. Onder meer, door co-creatie door een divers en representatief design team als uitgangspunt te nemen, en duidelijk doelen en waarden te formuleren waaraan de technologie moet voldoen. Met als einddoel inclusie op de arbeidsmarkt te vergroten en daarmee het welzijn van huidige en toekomstige generaties te bevorderen.
In onze wereld drukt technologie een stempel op de samenleving. Technologie die vandaag wordt ontwikkeld, heeft een effect op ons vandaag maar ook op toekomstige generaties. Denk bijvoorbeeld aan het commercieel in gebruik nemen van het internet of de introductie van WhatsApp. Sommige vormen van technologie kunnen als gevolg hebben dat mensen worden uitgesloten van de arbeidsmarkt. Denk aan artificiële intelligentie programma’s (algoritmes) die een eerste selectie doen van sollicitatiebrieven op basis van leeftijd of achternaam. Onbedoeld worden zo jongere of oudere sollicitanten, respectievelijk sollicitanten die geen traditionele Nederlandse naam hebben, uitgesloten van een tweede ronde. Andere vormen van technologie hebben juist als doel mensen te ondersteunen om op de arbeidsmarkt deel te nemen. Zoals programma’s die gesproken taal in geschreven tekst omzetten voor slechthorenden of geschreven tekst omzetten in gesproken taal voor slechtzienden.
Om een inclusieve arbeidsmarkt, nu en voor toekomstige generaties, te bevorderen is het noodzakelijk om de regie te nemen bij de ontwikkeling van technologie. Technologie overkomt ons niet, maar is door ons beïnvloedbaar. Opdrachtgevers van technologie, ontwikkelaars en eindgebruikers moeten ernaar streven dat de mens centraal staat bij technologische ontwikkelingen. Dit vergt gedrags- en cultuurverandering én een zo inclusief mogelijk ontwikkel- en uitrolproces van nieuwe technologie op de arbeidsmarkt.
Het Lab Toekomstige Generaties roept alle stakeholders op – van werkgever, opdrachtgever, technologieontwikkelaar, vakbond tot eindgebruiker – bijgaand Stappenplan Toekomstgerichte Technologie in gebruik te nemen. Zodra alle spelers in vertrouwen en op basis van gelijkwaardigheid hierin samenwerken zal impactvolle, passende en bruikbare innovatie het gevolg zijn. Dit zal inclusie in de arbeidsmarkt en de samenleving als geheel vandaag en in de toekomst bevorderen.