Momenteel is onze samenleving erg korte termijn gericht. Onze economie focust op korte termijn groei, materialisme en bevordert overconsumptie. Onze media focust op nieuwtjes en laat lange termijn trends achterwege. Onze politici worden beïnvloed door lobbyisten, verkiezingscampagnes en de vierjarige cycli. Zelfs onze hersenen zijn geprogrammeerd om te focussen op de korte termijn. Zijn we bereid om dit te keren?
Dit korte termijn denken heeft desastreuze gevolgen voor hoe wij onze samenleving inrichten en leefomgeving behandelen. Gevolgen voor toekomstige generaties mensen en van mede natuur en daardoor voor de leefomgeving die we doorgeven aan toekomstige generaties. Er zijn grootschalige destructieve activiteiten, zoals de vernietiging, vergiftiging en vervuiling van leefgebieden en het veroorzaken van uitsterven van diersoorten. Door chemicaliën en plastics vervuilen we water, bodem, planten, bomen en dieren waar wij en de generaties na ons ook afhankelijk van zijn – bijvoorbeeld voor onze voeding en drinkwater. De natuur is op veel plekken uitgeput en toe aan regeneratie. Net als toekomstige generaties heeft onze mede natuur geen stem in de politieke besluiten die wel de toekomst bepalen.
Wat als we toekomstige generaties een stem geven, wat als ze gehoord worden?
We zouden bijvoorbeeld de stemleeftijd kunnen verlagen om jonge mensen mee te laten stemmen over hun toekomst. Of we kunnen een parlementaire commissie, ministerie of commissaris / ombudspersoon instellen om de belangen van toekomstige generaties te vertegenwoordigen. Zowel nationaal als lokaal en in iedere kamer of raad waar besluiten worden gemaakt. Hoe neem al de belangen mee?
En wat als we onze politieke, economische en rechterlijke instanties een beetje aanpassen, zodat we keuzes maken met kleine korte termijn winsten en grootse lange termijn kosten voorkomen? Misschien dat de Eerste Kamer – of een nieuwe ‘Toekomst Kamer’ – plannen met desastreuze gevolgen voor de toekomst kan tegenhouden. Of kunnen van politieke partijen gaan verwachten dat ze rapporteren op de lange termijn impact van hun partijprogramma?
Welke voorbeelden en acties kunnen we delen, (symbolisch) adopteren en overnemen? Hoe kan Nederland eruitzien met open en inclusieve besluitvorming door bestuursmodellen waarin de belangen van toekomstige generaties expliciet worden meegenomen en voorop worden gezet in onze beslissingen? We zullen wat voorbeelden bespreken.
Het Vuur van de Kinderen
Het Vuur van de Kinderen (in Engeland: The Children’s Fire) is een inheemse traditie, een principe waarin we de samenkomst toewijden aan de toekomstige generaties van alle soorten. Middels een vuur, kaars of bloemstuk in iedere kamer, raad of in ieder ander besluitvormingsproces. Door een symbool in het centrum van de kamer te plaatsen dat de toekomstige generaties van alle soorten representeert. De intentie erachter is dat iedere actie, beslissing en gedachte ten dienste staat voor het welzijn van de kinderen en de toekomstige generaties van alle soorten in de natuur, tot wel zeven generaties de toekomst in. Is het voorgenomen besluit ook in het belang van de toekomstige generaties? Dan kan het door. Is het niet (ook) goed voor de komende generaties? Dan doen we het niet.
Burgerraden
Wat als alledaagse burgers – vrij van korte termijn druk van verkiezingen, media of winst maken – een grotere stem krijgen voor het welzijn van onze en toekomstige generaties?
Burgerraden zijn meerdaagse bijeenkomsten waar alledaagse burgers, een evenredige afspiegeling van de samenleving, leren over een maatschappelijk probleem en na beraadslaging tot aanbevelingen komen voor nieuwe politieke beslissingen. De groep burgers wordt gekozen door een loterij en moet representatief zijn voor de bevolking. Niet politici die jouw stem willen winnen, of wetenschappers die soms de alledaagse werkelijkheid vergeten, maar medeburgers die een open, onafhankelijk en geïnformeerd gesprek aangaan. Doordat zij samen leren over een onderwerp en vanuit hun diverse achtergronden voor- en nadelen bespreken eindigt een burgerraad vaak in onderling begrip en breed gedragen voorstellen voor verandering. In het Lab TG wordt gewerkt met de ToekomstRaad.
Er zijn al plannen voor een G1000 burgerraad over de toekomst van landbouw, en andere plekken zoals Schotland en Frankrijk hebben succesvolle burgerraden over klimaatverandering georganiseerd. In plaats van eenmalige en ad hoc burgerraden, zouden we ook doorlopende burgerraden kunnen integreren in ons politieke systeem, zoals in Oost België.
Periodieke Dag van de Toekomst
Wat als we eens per seizoen een dag volledig focussen op de toekomst en het belang op welzijn voor huidige en toekomstige generaties voorop zetten? Op deze dag zullen partijvoorzitters rapporten publiceren over hoe hun partijprogramma een positieve of negatieve invloed heeft op – het klimaat, de leefomgeving, het welzijn, de samenleving en de mogelijkheden van – kinderen en toekomstige generaties. Media kan de nationale aandacht van het land richten op hoe we samen een betere toekomst kunnen maken. Scholen kunnen met studenten nadenken over wat voor toekomst zij willen, en hoe ze hier invloed op hebben, bijvoorbeeld door de Toolkit for Future Thinking. En onze koning kan op een dag in het jaar – met een Ombudspersoon voor Toekomstige Generaties – de visie van Nederland schetsen in een troonrede die gefocust is op de lange termijn toekomst: voor de mooist mogelijke toekomst.
Wethouders of Ombudspersonen voor de Toekomstige Generaties
Hoe zou het zijn als we lokale vertegenwoordigers hadden die de belangen van onze en toekomstige generaties behartigen? Geen wekelijkse overleggen over de toekomst, maar een representatie voor het kind van morgen. Een Wethouder of Gemeentelijk Commissaris voor Toekomstige Generaties kan actief aan de slag gaan voor beleid, regel- en wetgeving die de belangen van onze achterkleinkinderen vertalen naar ons handelen; in het hier en nu.
Dit nieuwsbericht over intergenerationele gerechtigheid is geschreven in samenwerking met Nicky van Dijk (PhD kandidaat in rechtenfaculteit van de University of Tasmania, Australie).