‘Den Haag’ moet werk maken van duurzame landbouw waarvan boeren kunnen bestaan. Het Lab Toekomstige Generaties doet in het najaar van 2021 uitspraak over de Kwestie Toekomst Landbouw en Boeren. In de Uitspraak volgen aanbevelingen die hoop kunnen bieden aan de huidige generatie Nederlandse boeren. Dit zodat er ook toekomstige generaties boeren zullen komen die de bodem zullen bewerken op een wijze dat deze gezond blijft, zij zelf gelukkig zijn en ook zij weer oog zullen hebben voor een vruchtbaar en duurzaam bestaan voor toekomstige generaties.
Geschreven door Annechien ten Have-Mellema, gepubliceerd in Trouw op 15 september 2021
Ik ben een veehouder die diervriendelijk werkt. Met mijn man en zoon heb ik een bedrijf met varkens, akkerbouw en biogas. Onze varkens zitten in een tweesterren-huisvesting. Dat betekent dat onze kraamzeugen in een vrijloopkraamstal werpen. Staarten worden niet gecoupeerd, onze dieren kunnen naar buiten en ze hebben stro. Ik krijg regelmatig collega-varkenshouders langs die zeggen: ‘Dat wil ik ook!’ In alle eerlijkheid moet ik ze dat afraden. De belemmeringen en hindernissen die ik tegenkom – bij aspecten als afzet van producten, financiële risico’s en regelgeving – zijn simpelweg te groot.
Het complexe bouwwerk van wetten en regeltjes is een van de belangrijkste belemmeringen voor vernieuwing. Boeren worden er horendol van. Bovendien delven de dieren vaak het onderspit. Zo kunnen Brabantse varkensboeren geen diervriendelijke strostal inrichten, omdat ze dan niet voldoen aan de emissie-eisen voor ammoniak. En wil je een mestschuif installeren in je stal – goed tegen emissies en goed voor de dieren, want ze zijn te gebruiken in strostallen – dan mag dat alleen als je ook een luchtwasser aanschaft. Dat kan niet uit, want zo’n dubbele investering verdien je nooit terug.
Ik dring er daarom bij de (huidige én nieuwe) minister van landbouw op aan om te stoppen met het steeds verder optuigen van wet- en regelgeving op deelgebieden.
Kom nu eens met een totaalaanpak, waarbij het over dierenwelzijn gaat en tegelijk ook over milieu, klimaat, gezondheid en omgevingskwaliteit. ‘Integraal’ dus.
Natuurlijk gedrag
Zo’n aanpak begint wat mij betreft bij de vraag wat de dieren nodig hebben: een omgeving waarin ze hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen en waarin geen ingrepen zoals snavelbehandelingen, staarten couperen en onthoornen meer nodig zijn. Op die basis moeten we dan verder bouwen aan stalsystemen die integraal diervriendelijk én duurzaam zijn.
Dergelijke stalsystemen bestaan trouwens al of zijn in een vergevorderd stadium van ontwikkeling. De koploperboeren die ze in de praktijk willen uitproberen zijn er ook.
Maar die boeren hebben wel hulp nodig. Ze kunnen het niet alleen. En juist op dat punt is het misgegaan in de afgelopen periode.
Boeren die echt wel wilden vernieuwen, voelen zich in de steek gelaten, omdat ze aanliepen tegen belemmerende regelgeving en te hoge kosten. Zij denken nu: bekijk het maar.
Hernieuwd vertrouwen
Laat de overheid daarom investeren in hernieuwd vertrouwen. Ruim belemmerende regels op. Help de boeren die vooruit willen, bijvoorbeeld met investeringssubsidies voor diergerichte stallen zoals de vrijloopkraamstal voor zeugen of een vrijloopstal met koetoilet voor melkkoeien. Zo kunnen de kosten dragelijk worden voor boeren.
Laat de minister van landbouw ook nieuwe coalities opbouwen met marktpartijen, zoals supermarkten, die kunnen helpen om een goede afzet voor producten te creëren. Ik weet zeker dat boeren die zich gesteund weten bij de omslag naar een duurzamer, diergericht systeem met een bijbehorend solide verdienmodel, die uitdaging willen aangaan.
De Tweede Kamer heeft dit voorjaar een amendement aangenomen om tot veehouderijen te komen waarin dieren natuurlijk gedrag kunnen vertonen. De mogelijkheden en de bereidheid om dat te realiseren, zijn er bij veel boeren. Ik hoop dat ik binnenkort mijn collega-varkenshouders wel kan uitnodigen om de weg naar nog meer dierenwelzijn en duurzaamheid in te slaan.