“Private Rights for Nature” was het centrale onderwerp van het internationale online congres, (3-5 juni 2020), georganiseerd door de Universiteit van Amsterdam. 75 academici uit alle delen van de wereld discussieerden over de rechten van de natuur. Tineke Lambooy, hoogleraar ondernemingsrecht aan Nyenrode Business University & onderzoeker bij het Lab Toekomstige Generaties en Jan van de Venis, advocaat ondernemingsrecht en mensenrechten bij JustLaw & Waarnemend Ombudspersoon voor Toekomstige Generaties verzorgden een presentatie. Daarin bepleitten zij om aan de Nederlandse Waddenzee rechtspersoonlijkheid te geven, opdat de Waddenzee zelf dan juridische middelen kan inzetten om haar natuur en de schoonheid ook voor toekomstige generaties te behouden.
Wettelijke erkenning
Traditioneel maakt burgerlijk recht onderscheid tussen het personenrecht en het recht der dingen. Deze afbakening staat echter onder druk door de opkomende transnationale beweging genaamd ‘Rights of Nature’ en ‘Earth Jurisprudence’. Over de hele wereld worden sommige natuurlijke wezens die lang als dingen werden beschouwd – dieren, rivieren, bergen, bossen, zelfs Moeder Aarde zelf – erkend als personen voor de wet. Dit betekent dat ze met rechten zijn begiftigd en dat ze de bevoegdheid krijgen om hun intrinsieke belang voor de rechter te verdedigen. Juridische en theoretische kennis op dit gebied groeit, maar nog niet op het gebied van (Europees) privaatrecht. In dit congres werd deze trend vanuit die kant geanalyseerd. Dat is van belang, omdat het privaatrecht recht invulling geeft aan de rechten en plichten van privaatrechtelijke entiteiten met rechtspersoonlijkheid.
Rechtspersoon voor natuurentiteiten
De mogelijkheid om rechtspersoonlijkheid aan natuur entiteiten toe te kennen was als uitgangspunt genomen voor reflectie. Tegelijkertijd werd bediscussieerd wat een dergelijke persoonlijkheid in de praktijk zou betekenen. Teneinde de discussie concreter te maken, gaven Tineke Lambooy en Jan van de Venis een presentatie over de vraag: Hoe zou rechtspersoonlijkheid kunnen werken voor de Nederlandse Waddenzee?
De presentatie was heel interessant en de discussie daarna kwam goed op stoom, met bijdragen van Italiaanse, Finse, Nieuw Zeelandse en andere deelnemers. Veel deelnemers ondersteunen de gedachte om dit voorstel academisch te verdiepen en het onderwerp ook met politieke vertegenwoordigers en beleidsmakers te verkennen.
Tineke Lambooy en Jan van de Venis zijn inmiddels met veel enthousiasme doorgegaan met hun onderzoek. Diverse internationale samenwerkingen zijn gestart: met PhD studenten die dit congres bijwoonden, met de vertegenwoordiger van het Harmony with Nature Programma van de Verenigde Naties, met CELDF (een Amerikaans netwerk op dit gebied) en met vertegenwoordigers van de University of British Colombia in Canada, waar ook Prof. David Boyd werkt, die momenteel ook de Speciale Rapporteur is van de Verenigde Naties op het onderwerp ‘mensenrechten en het milieu’.
Verder lezen
In het kader van de presentatie was het academische artikel van Tineke Lambooy, Jan van de Venis en Christiaan Stokkermans met de participanten gedeeld: “A case for granting legal personality to the Dutch part of the Wadden Sea”, gepubliceerd in november 2019 in het internationale academische tijdschrift “Water International”.